قلعۀ صلصال؛ چشم‌اندازی باشکوه و مه‌آلود در گیلان
جاهای دیدنی گیلان تماشایی است همراه باشید تا درباره معماری عجیب قلعه صلصال لیسار بدانید.
اول صبح؛ کارکرد قلعه صلصال، دیده‌بانی بوده است. بنابراین چشم‌اندازی بی‌نظیر از کیلومترها آن‌طرف‌تر از جایی که هستید، ارائه می‌دهد.
می‌توانید آب‌های آبی خزر را ببینید، جنگل‌های تالش را از بالا تماشا کنید، از سرسبزی دشت‌های فراخ لیسار و اطراف حظ کنید، نم و رطوبت موجود در هوا را حس کنید، کوهستان‌های اطراف را به نظاره بنشینید و دود بخاری‌های هیزمی کلبه‌های چوبی که از دودکش‌هایشان به آسمان می‌رود را ببینید و خلاصه دلی تازه کنید.
اگر به عکاسی علاقمندید یا به دنبال لوکیشن خاص برای ژست گرفتن هستید، کنگره‌های قلعه صلصال لیسار و چشم‌انداز بیرون، می‌تواند تا حد زیادی خواسته‌های شما را برآورده کند.
برای بازدید از این محدوده باستانی هیچ وجهی پرداخت نخواهید کرد و اگر قصد دارید از دیگر جاذبه‌های طبیعی و تاریخی تالش هم دیدن کنید، بازدید از این قلعه نهایتا یک ساعت وقت شما را خواهد گرفت.
اما اگر قصد دارید بیشتر بمانید می‌توانند در محدوده پایین قلعه که دشت و جنگلی سرسبز است، ساعاتی را به استراحت بگذرانید.
محمد علی گیلک در کتاب شیخ زاهد گیلانی ذیل کرگانرود بدون هیچ سند و مدرکی قلعه‌ی صلصال را قلعه‌ی متعلق به یعقوب لیث صفاری دانسته در صورتی که نام صلصال یا سلسال برای این قلعه در هیچ کتاب تاریخی نیامده است.
رابینو کنسول انگلیسی که در سال ۱۳۳۱هجری قمری برابر با ۱۲۹۲ هجری خورشیدی از رشت بازدید کرده به نقل از مونتث در کتاب گیلان خود با اشاره به پرآبی آب انبار قلعه دژ سلسال بیان کرده است که با اینکه بنای این قلعه به بهترین وضعی بر جای مانده است، ولی تاسف بار است که چیز قابل توجهی در این قلعه نیست و کتیبه و نوشته‌ای ندارد.
بنابر گفته عبدالکریم آقاجانی در کتاب تاریخ تالش، بنای قلعه یک بار در دوره صفویه، به وسیله عموزادگان صفویه که در آنجا زندگی می‌کردنند و شخصی به نام میر حمداله موسوی حاکم کرگانرود، بازسازی و به عنوان شاه‌نشین برای حاکمان زمان مورد استفاده قرار گرفته است.
تاریخ ساخت قلعه صلصال به طور دقیق در هیچ منبع معتبری نیامده ولی بر اساس شیوه ساخت قلعه‌های سنگی، باستان‌شناسان احتمال می‌دهند که ساخت این قلعه به اواخر حکومت ساسانی و پیش از اسلام بر می‌گردد و از قدمتی یک هزار و ۵۰۰ساله برخوردار می‌باشد و در دوره‌های بعدی به صورت پی در پی مورد استفاده قرار گرفته است.
با توجه به موقعیت مکانی قلعه صلصال و زیر ساخت‌های اطراف آن معاون میراث فرهنگی گیلان در تلاش برای بازسازس قلعه می‌باشد و آن را به عنوان یک اثر شاخص می‌داند و بازسازی و برپایی اکوموزه صلصال همانند قلعه رودخان می‌باشد که به بودجه‌ای ۱۲۰ ملیونی احتیاج دارد تا قسمت‌های تخریبی درب ورودی، پله، ارگ و دیوارهای خارجی، آب انبار و ساختمان اصلی قلعه را دوباره بازسازی کنند.
از اوایل بهار تا اوایل پاییز به این منطقه بروید تا بتوانید در آب و هوایی معتدل و دل‌انگیز از قلعه صلصال و سایر جاذبه‌های گردشگری این روستای زیبا و همچنین شهر تالش بازدید کنید.
از شروع فروردین ماه تا اوایل مهر ماه در اطراف قلعه صلصال با رویش گل‌های رنگارنگ و دشت‌های سرسبز رنگ و بوی طراوت به خود می‌گیرید.
البته اگر از آب و هوای بارانی و مه‌آلود لذت می‌برید، مهر ماه نیز می‌تواند زمان مناسبی برای سفر به استان گیلان و شهرستان تالش باشد.
شما می‌توانید بعد از بازدید از این قلعه‌ی باستانی از صنایع دستی و محصولات کشاورزی روستاییان که شال بافتنی و جوراب بافتنی و برنج مرغوب است هم خریداری کنید.
این قلعه با اصول فنی مهندسی بسیار دقیق ساخته شده و از موقعیت استراتژیکی با توجه به وضعیت طبیعی صخره و محیط اطراف برخوردار است.
ساختمان قلعه به گونه‌ای بوده که ساکنین آن در تمام جهات به محوطه اطراف اشراف کامل داشتند.
ارگ قلعه در بالای تپه قرار دارد و تنها دیواره‌های آن باقی‌مانده؛ احتمال داده می‌شود این قلعه در ۲ طبقه بنا شده که طبقه همکف آن ۴ اتاق داشته و به دلیل ریزش طبقات زیرین پر شده است.
همچنین این احتمال وجود دارد که قلعه در گذشته حصار دومی نیز داشته که اثبات این ادعا نیازمند پیگیری و تحقیق بیشتری است.
بقایای زغال چوب نشان از آتش‌سوزی در قلعه دارد، همچنین در سقف طبقه اول پیش از ویرانی آجر خشتی به‌کاررفته بود و آثار به‌جامانده از دیوار اتاق‌ها در کنار ارگ نشان می‌دهد که این قلعه در دوره‌ای کاربرد نظامی داشته و پس از آن گروهی در آن ساکن شده‌اند و کاربری مسکونی پیدا کرده است.
قلعه لیسار دو قسمت داشته که بخش خارجی آن محوطه نسبتا وسیعی را در بر می‌گرفته و با دیوار ستبری از زمین‌های اطراف جدا می‌شده است.
دیواره خارجی از سنگ رودخانه‌ای قرمز رنگ و تقریبا یک دست ساخته شده بود که امروزه از بین رفته و تنها بقایای این سنگ‌ها در گوشه‌وکنار به صورت توده‌های انبوه قابل مشاهده است.
دومین قسمت قلعه بخش داخلی آن است که بر روی صخره سنگی قرار داشته و در حال حاضر چیزی از آن وجود ندارد.
قسمت شرقی بنا دارای دو درب پشت سر هم و مدخل ارگ نیز دارای طاقی با هلال شکسته بوده است و آب‌انبار قلعه خارج از ارگ و داخل بارویی اصلی و در شمال‌شرقی قلعه بنا شده بود.
به طور کلی مصالح این قلعه از سنگ، ساروج و آجر تشکیل شده و استفاده از مصالح سنگ برای پی و آجر به‌کاررفته در دیوارها نشان از درایت معماران این بنا دارد.